Chùa Đất Sét Sóc Trăng – Nét Độc Đáo của Ngôi Chùa Tâm Linh

Chùa Đất Sét có tên gọi chính thức là Bửu Sơn Tự, nằm tại số 286, đường Tôn Đức Thắng, khóm 1, phường 5, thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng. Khi bạn có cơ hội thăm quan Bửu Sơn Tự, bạn sẽ được trải nghiệm những khám phá độc đáo về văn hóa, tinh thần và tôn giáo của cộng đồng người Sóc Trăng. Mặc dù chùa này không nổi tiếng với kiến trúc hoành tráng hay diện tích rộng lớn, nhưng nó lại là một ngôi chùa độc đáo. Nơi đây lưu trữ hàng ngàn hiện vật bên trong được chế tạo từ đất sét và sở hữu những cặp đèn cầy lớn, những cây nhang khổng lồ.

Sự hình thành của chùa Đất Sét, Sóc Trăng

Theo lời kể của các người cao niên, Bửu Sơn Tự ban đầu chỉ là một am nhỏ được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ XIX, với mục đích tu tại gia bởi ông Ngô Kim Tây. Ban đầu, chùa này được xây bằng những vật liệu tự nhiên sẵn có như tre, nứa, và tranh. Đến đời trụ trì thứ tư, ông Ngô Kim Tòng (1909 – 1970) đã tôn tạo và mở rộng Bửu Sơn Tự, biến nó trở thành một ngôi chùa độc đáo như ngày nay.

Tương truyền, ông Ngô Kim Tòng là con trai của ông Ngô Kim Đính, trong thời thơ ấu ông thường hay đau ốm. Đến năm 1929, khi ông 20 tuổi, ông mắc bệnh nặng và đã được đưa lên một ngôi chùa trên núi thuộc tỉnh An Giang để chữa trị và cầu khấn trời Phật. Khi đó, ông không chỉ uống thuốc mà còn tập trung vào thiền định và tĩnh tâm, và dần dần ông đã hồi phục.

Sau khi đi tu và trở về, ông Ngô Kim Tòng đã trở thành trụ trì thứ tư của chùa. Mặc dù không qua trường lớp điêu khắc hay hội hoạ, ông không học theo cách chính thống, mà chỉ dựa vào chiêm nghiệm từ dân gian, ông đã tạo nên những tác phẩm điêu khắc độc đáo bằng đất sét, có giá trị lịch sử và tôn giáo vô cùng quý hiếm.

Nét kiến trúc độc đáo và giá trị văn hóa đặc sắc

Diện tích của Bửu Sơn Tự khoảng 400m2, kiến trúc chân phương với cột gỗ và mái tôn, tuy nhiên, ngôi chùa cổ này lại chứa đựng nhiều giá trị văn hóa và nghệ thuật rất độc đáo. Có gần 2.000 tượng Phật lớn nhỏ, cùng với linh thú và vật thờ khác, tất cả đều được nghệ nhân Ngô Kim Tòng nặn từ đất sét trong suốt 42 năm (từ năm 1929 đến năm 1970). Khi du lịch Sóc Trăng và đến thăm chùa Đất Sét, mọi người đều trầm trồ thán phục trước tài năng và lòng mến mộ Phật pháp của ông Tòng, người đã tạo ra một công trình đầy tâm huyết và kỳ công.

Các tượng tạo ra chủ yếu từ đất sét, được Ông Tòng khai thác từ cánh đồng cách chùa vài cây số. Sau khi phơi khô, đất sẽ được xay nhuyễn, lọc sạch tạp chất, rễ cây, rễ cỏ. Kết hợp đất mịn này với bột hương (mac cưa) và keo ô dước tạo nên một hỗn hợp dẻo thơm. Làm như vậy, Ông Tòng mới bắt đầu nặn tượng, tạo ra những bức tượng mịn màng, không nứt nẻ.

Ông Ngô Kim Tòng đã nghiên cứu và áp dụng cách đỡ để tạo ra các tượng với yêu cầu thẩm mỹ cao. Ông sử dụng lưới kẽm và cây gỗ để làm sườn, sau đó sử dụng vải mùng bọc ngoài và đắp lên đó hỗn hợp vật liệu làm tượng. Bề ngoài của các tượng này được phủ bằng lớp sơn nước kim nhũ và dầu bóng.

• Xem thêm >>> TIỀN GIANG – CẦN THƠ – CÀ MAU – BẠC LIÊU – SÓC TRĂNG

Tư duy tưởng tượng phong phú của ông đã tạo ra hàng trăm bức tượng lớn, nhỏ, mỗi bức mang một vẻ riêng biệt, thể hiện cái thần sắc trên từng khuôn mặt. Điều này thể hiện sự miệt mài, tâm huyết và lòng hướng Phật của ông, tạo ra những tác phẩm đẹp và ý nghĩa cho đời.

Những công trình tượng Phật ở chùa Đất Sét thể hiện tư tưởng “Tam giáo cộng đồng” với hệ thống các tượng Phật đại diện cho các tôn giáo: A Di Đà, Quan Thế Âm Bồ Tát, Khổng Tử, Ngọc Hoàng Thượng Đế, Lão Tử, Phật Di Lặc,…

Ông Ngô Kim Tòng còn tạo ra nhiều tác phẩm ấn tượng khác, trong đó, tháp Đa Bảo là tác phẩm nổi bật nhất. Tháp này được xây dựng vào năm 1939, lúc ông mới 30 tuổi, cao khoảng 4m và thiết kế tinh vi. Tháp có 13 tầng, mỗi tầng có 16 cửa, tổng cộng tháp Đa Bảo có 208 cửa, 208 vị phật và xung quanh tháp có 156 con rồng uốn lượn chuyển mình, tạo điểm nhấn ấn tượng cho công trình này.

• Xem thêm >>> 8 TỈNH MIỀN TÂY

Bảo Tòa là công trình đặc sắc thứ 2 được xây dựng vào năm 1940, cao khoảng 2m. Trên có hoa sen với 1000 cánh theo hình bát giác, dưới có 16 tiên nữ đứng hầu. Chân tháp tạo hình 4 con vật trong tứ linh (lân, long, quy, phụng) và 12 con cá hóa long đặc sắc, sinh động và đầy ấn tượng. Tất cả này thể hiện tài năng và khả năng sáng tạo của ông Tòng, vượt qua những hạn chế trong việc học hành để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật ấn tượng.

Chùa Đất Sét còn nổi tiếng với 04 cặp đèn cầy khổng lồ đặc biệt. Ông Ngô Kim Tòng đã tạm ngưng đắp tượng để tạo ra những đèn này tại các toà chánh điện trong chùa. Đặc biệt, ông đã tạo ra 06 cây đèn cầy lớn (3 cặp) và hai cây đèn cầy nhỏ, mỗi cây nặng 100 kg. Những cây đèn này được thắp sáng vào ngày rằm tháng bảy năm 1970, và đến nay còn tồn tại, cháy liên tục hơn 40 năm, thể hiện sự tài ba và tâm huyết của ông Tòng.

Nhờ những giá trị vượt thời gian, chùa đã được xếp hạng là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp tỉnh vào hai thời điểm quan trọng: lần đầu vào ngày 10.12.2010 và sau đó vào ngày 18.7.2013. Đặc biệt, Tháp Đa Bảo và Bảo Tòa Liên hoa tại chùa đã nhận được sự công nhận đặc biệt khi được xác nhận là hai hiện vật nhà Phật được làm từ đất sét lớn nhất tại Việt Nam. Điều này là minh chứng cho tầm quan trọng của chùa Đất Sét trong văn hóa và lịch sử của quốc gia.