Vãn cảnh chùa Tây An Châu Đốc

Chùa Tây An còn được gọi là Tây An Cổ Tự, là một ngôi chùa cổ nằm ở khu vực biên giới Tây Nam của nước ta. Đây là một trong những ngôi chùa nổi tiếng ở khu vực Nam bộ, có giá trị lịch sử và kiến trúc quan trọng.

Lịch sử chùa Tây An Châu Đốc

Chùa Tây An được xây dựng vào năm 1820 bởi Nguyễn Nhật An, một quan dưới triều Nguyễn đời Minh Mạng. Ông đã có nguyện vọng xây dựng ngôi chùa để thể hiện lòng biết ơn và sự tôn kính đối với Phật giáo sau thành công của chuyến đi Cao Miên.

Trụ trì Hòa thượng Hải Tịnh và Hòa thượng Pháp Tang là những người tiếp theo đảm nhiệm vai trò quản lý và tu hành tại chùa. Trong bối cảnh Pháp xâm lược vào Việt Nam, chùa Tây An cũng trở thành một nơi chống lại sự thôn tính của thực dân Pháp. Trụ trì Pháp Tang đã đào tạo nhiều học trò nổi tiếng và tài năng, một số trong số họ đã đóng góp quan trọng cho cuộc kháng chiến chống lại thực dân Pháp.

Sự đóng góp của chùa và trụ trì Pháp Tang không chỉ bao gồm việc tu hành và tâm linh mà còn lan tỏa đến việc giúp đỡ người dân bằng cách cung cấp thuốc trị bệnh và hỗ trợ trong cuộc sống hàng ngày. Vì thế, khi ông qua đời đã được suy tôn là Phật thầy Tây An.

Giới thiệu về Chùa Tây An

Chùa Tây An Núi Sam (Tây An Cổ Tự) nằm tại địa chỉ: Đường Vòng Núi Sam, phường Núi Sam, thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang. Ngôi chùa này nằm ở ngã ba của phường Núi Sam, cách trung tâm thành phố Châu Đốc khoảng 5km. Chùa được tọa lạc trong khuôn viên của quần thể di tích nổi tiếng, là Khu du lịch núi Sam Châu Đốc, cùng với các địa danh khác như chùa Phước Điền (chùa Hang), lăng Thoại Ngọc Hầu và Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam Châu Đốc.

Chùa Tây An Núi Sam đã được công nhận là Di tích Kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia vào ngày 10/07/1980. Điều này thể hiện sự quan trọng và giá trị về mặt kiến trúc và lịch sử của ngôi chùa này. Được ghi nhận bởi Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam, Chùa Tây An Núi Sam là ngôi chùa kết hợp độc đáo giữa phong cách kiến trúc nghệ thuật Ấn Độ và kiến trúc cổ dân tộc, đây là điểm đầu tiên của thể loại này tại Việt Nam.

• Xem thêm >>> Thuê xe đi An Giang

Mỗi năm, vào ngày 12/8 âm lịch, ngôi chùa thu hút rất đông khách thập phương và tăng ni phật tử đổ về để tham dự các hoạt động dâng lễ và bái Phật. Khi nhắc đến Chùa Tây An Núi Sam (Tây An Cổ Tự), có nhiều quan điểm để giải thích nguồn gốc của tên “Tây An”. Một số người cho rằng tên gọi này liên quan đến việc chùa nằm ở phía Tây của tỉnh An Giang. Trong khi đó, một số khác cho rằng “Tây An” kết hợp các yếu tố từ Trấn Tây, Tây Thành và vị trí địa lý ở An Giang. Cũng có ý kiến cho rằng “Tây An” có ý nghĩa mong muốn bình an cho vùng miền Tây Nam của nước, để người dân được an cư và thịnh vượng trên vùng đất đặc biệt này.

Kiến trúc và cảnh quang chùa 

Chùa Tây An Núi Sam (Tây An Cổ Tự) nằm tại vị trí ngã ba của núi Sam, với lưng tựa vào núi và mặt hướng về phía đông. Ngôi chùa này được xây dựng vững chắc trên nền cao, với tường làm từ gạch và cột được làm từ gỗ quý. Mặt sàn chùa được xây dựng bằng đá xanh và lát gạch bông. Mái chùa là mái ngói đại ống, và toàn bộ khuôn viên rộng rãi của chùa có diện tích khoảng 15.000m2.

Kiến trúc của Chùa Tây An được thiết kế theo lối chữ “Tam”, kết hợp giữa phong cách kiến trúc chùa cổ Việt Nam phương Nam và nghệ thuật kiến trúc Ấn Độ, cùng với sự ảnh hưởng từ Hồi giáo.

• Xem thêm >>> SA ĐÉC – CHÂU ĐỐC – CẦN THƠ

Một đặc điểm nổi bật của chùa là ngôi tháp chính, với nóc tròn giống hình củ hành, tương tự như kiến trúc các đền chùa ở Ấn Độ. Đỉnh tháp chính được trang trí tinh tế. Hai bên tháp chính là hai tháp nhỏ hình vuông, thể hiện kiến trúc tháp chùa truyền thống Việt Nam ở phần dưới và kiểu dáng Ấn Độ ở phần trên.

Cổng tam quan của chùa có ba cửa, cửa giữa là nơi thờ tượng Phật Quan Âm Thị Kính cõng con của Thị Mầu, hai bên có biển đề tên chùa là “Tây An Cổ Tự”. Mái của cổng tam quan có hai tầng, lợp ngói đại và tiểu. Trên mái che có các họa tiết như sư tử, lưỡng long tranh châu, hoa văn hình hoa mai, hoa sen, hoa cúc – những họa tiết thường thấy ở các chùa cổ.

Khuôn viên của chùa rộng rãi và thoáng mát, được trang trí bởi nhiều cây xanh. Trong khuôn viên, có một cột phướn cao tới 16m.

• Xem thêm >>> AN GIANG – CẦN THƠ – LONG AN

Phần mặt trước của chùa Tây An có kiến trúc độc đáo so với các chùa khác trong khu vực. Tầng giữa là tòa lầu chính cao hai tầng, nơi thờ Phật, được xây dựng với vòm cao vút hình tròn tượng trưng cho vũ trụ trong tâm thức Phật giáo. Tầng trên là tượng Phật Thích Ca đặt trong khuôn bát giác.

Bốn cột ở tầng dưới tòa lầu đóng vai trò là các hộ pháp trấn giữ. Hai bên lối vào từ phía trước có tượng voi trắng và tượng voi đen. Tượng voi trắng có sáu ngà, là biểu tượng cho việc hạ sinh thái tử Sĩ Đạt Ta (đức Phật Thích Ca), trong khi tượng voi đen hai ngà mang tên Ô Long và có công trong việc đuổi đánh giặc ngoại xâm.

Phía dưới tòa lầu chính, cân đối ở hai bên là tòa lầu chuông và lầu trống hình tứ giác, với các tượng tứ linh (Long, Lân, Quy, Phụng) trang trí trên đỉnh.

Trong khu điện thờ Phật theo trường phái Lâm Tế, ngoài tượng Phật Thích Ca ở giữa, có khoảng gần 200 tượng của Phật, Bồ Tát, La Hán, Bát Bộ Kim Cang, Ngọc Hoàng, Huỳnh Đế, Thần Nông, và nhiều vị thần khác. Đa phần tượng được chế tác từ gỗ quý và được điêu khắc công phu, thể hiện nghệ thuật điêu khắc Việt Nam của thế kỷ XIX.

Ngoài ra, chùa còn trưng bày nhiều hoành phi và câu đối, với chạm trổ tinh vi, có tuổi đời hơn trăm năm. Phía sau khuôn viên chùa là nhiều mộ tháp với kiến trúc độc đáo, đáng chú ý nhất là khu mộ của ngài Minh Huyên, người được tôn là Phật thầy Tây An.

• Xem thêm >>> TIỀN GIANG – BẾN TRE – CẦN THƠ

Lễ hội ở chùa Tây An Châu Đốc

Hằng năm, chùa Tây An có các ngày lễ chính: rằm tháng giêng (thượng nguyên), rằm tháng mười (hạ nguyên) và 12 tháng 8 âm lịch (giỗ Thầy Tây An). Vào các ngày lễ ấy và các tháng lễ hội núi Sam, Châu Đốc (từ tháng 1 đến hết tháng 4 âm lịch hàng năm), khách hành hương các nơi đến chùa chiêm bái rất đông. Có thể nói đây là một trong những địa điểm du lịch Miền Tây hấp dẫn nhất trong những năm qua.