Tháp Chót Mạt Tây Ninh: Dấu Vết Nền Văn Minh Óc Eo

05/04/2021 |

Tháp Chót Mạt hay Chóp Mạt là một ngọn tháp cổ của nền văn hóa Óc Eo, được các tài liệu lịch sử dự đoán là xây dựng vào thế kỷ thứ 8 nhưng mãi đến giữa thế kỷ thứ 19, cụ thể là năm 1866 thì mới được các nhà khảo cổ Pháp phát hiện ra tại ấp Mới, xã Tân Phong, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh và cách trung tâm thành phố Hồ Chí Minh khoảng 120km.

Khi mới được phát hiện thì một phần tháp đã bị sụp đổ và vùi lấp dưới đất, vì thế vào năm 1938 người ta đã bắt đầu tiến hành trùng tu lần đầu tiên, sau đó là năm 2003 và gần nhất là năm 2013 để tòa tháp có được hình dạng nguyên vẹn như hiện nay.

Không chỉ là 1 trong 3 đền tháp cổ hiếm hoi còn tồn tại ở Nam Bộ (cùng với tháp Bình Thạnh) ở Trảng Bàng và tháp Vĩnh Hưng ở Bạc Liêu), mà Chót Mạt còn được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia vào năm 1993. Chính vì vậy, nó chắc chắn sẽ là một điểm du lịch hấp dẫn ở Tây Ninh cho những ai mê khảo cổ đấy nhé.

Tháp Chót Mạt

Nội dung chính

Tháp Chót Mạt với kiến trúc độc đáo

Khu di tích tháp cổ Chót Mạt được đặt trên một gò đất cao giữa cánh đồng mênh mông, xung quanh không có một vật cản, nên từ xa nhìn lại nó như một ngọn bút khổng lồ vươn thẳng lên trời xanh. Và càng đến gần thì sự bề thế, hoành tráng của nó lại càng được thể hiện rõ hơn, với phần móng là một hình vuông có cạnh dài 5m và chiều cao tính từ mặt đất lên đỉnh tháp là 10m.

Hơn nữa, toàn bộ công trình được xây bằng đá phiến và gạch nung khổ lớn nên trông rất vững chãi và có màu đỏ cam tương đồng khá nhiều với những tòa tháp Chăm cổ kính ở miền Trung.

Tháp Chót Mạt được thiết kế theo bình vuông, với 3 tầng giật cấp, nhỏ dần lên phía trên và không có chóp. Trong đó, mặt tháp thì xoay về hướng Đông , còn 3 mặt vách phụ thì nhìn về 3 hướng khác nhau là Tây, Nam và Bắc.

Mặt trước của tháp

Điểm đặc biệt là dù không sử dụng xi măng nhưng với chất kết dính độc đáo nào đó, người ta đã khiến các lớp gạch xếp chồng lên nhau khít đến mức dù là những tia nẵng nhỏ cũng không thể xuyên qua được, qua đó ta mới thấy tài nghệ của người Óc Eo xưa “đỉnh cao” đến mức nào.

Bên cạnh đó, mặc dù đã được cải tạo dựa trên những khuôn mẫu đã có sẵn của đền cổ Chót Mạt xa xưa, nhưng vì các dấu vết đã bị thời gian bào mòn quá lâu nên các kiến trúc mới vẫn không có sự tinh xảo và chi tiết như các họa tiết ban đầu.

Điều này được thể hiện rất rõ trên các bức tường, vẫn là những chạm khắc nổi, vẫn là hình ảnh các vị thần, các bông hoa hay các linh vật…nhưng nếu các họa tiết trên vòm cửa giả ở mặt Bắc dù đã nhuốm màu rêu phong nhưng vẫn tinh tế trong từng chi tiết nhỏ, thì các mặt được tu sửa lại khá đơn điệu, rập khuôn và không quá ấn tượng ngay cả khi mới hơn.

Dẫu vậy, chúng ta cũng không thể phủ nhận công lao và nỗ lực to lớn của các nhà phục dựng, vì có họ chúng ta mới có thể chiêm ngưỡng một công trình kiến trúc cổ tuyệt vời, đại diện cho một nền văn hóa hưng thịnh một thời như thế này.

Ngoài ra, nền gạch trong lòng tháp Chót Mạt cũng là gạch mới lát lại nhưng may mắn rằng, trong quá trình khảo sát toàn bộ khuôn viên, người ta đã tìm thấy rất nhiều các phiến đá – phế tích của các bệ thờ, đã bị rêu phong phủ kín nên toát lên những nét cổ kính và trầm mặc đến lạ.

Tháp Chót Mạt là một trong những điểm tham quan nên đến khi du lịch Tây Ninh.